dc_1

Μωρό και Στοματική Υγεία

Ο ερχομός ενός παιδιού  είναι αναμφισβήτητα ένα ανεπάντεχα ευχάριστο γεγονός, τόσο για τους γονείς όσο και για το οικείο οικογενειακό περιβάλλον. Όσο, όμως, το παιδί αρχίζει να μεγαλώνει, οι αλλαγές που επιφέρει η εντυπωσιακά γρήγορη ανάπτυξη του, προκαλούν ένα επιπρόσθετο άγχος στους γονείς να τις αντιμετωπίσουν όσο πιο σωστά γίνεται. Είναι γεγονός ότι η υγεία ενός ενήλικα θεμελιώνεται σημαντικά από τα βρεφικά ακόμα χρόνια του. Το ίδιο ισχύει και για τη στοματική του υγεία, η οποία, όμως, έχει τις βάσεις της στην εμβρυϊκή ζωή.

Υπάρχει λόγος ανησυχίας στους γονείς όσο αφορά την καθυστερημένη ανατολή των δοντιών του μωρού τους;

Κατά την 6η εβδομάδα κυήσεως στις περιοχές των αναπτυσσόμενων γνάθων, αρχίζουν να συγκεντρώνονται τα πρώτα επιθηλιακά κύτταρα. Αυτά σταδιακά ομαδοποιούνται χωροταξικά, πολλαπλασιάζονται, διαφοροποιούνται σε οδοντινοβλάστες και αδαμαντινοβλάστες μέχρι να σχηματίσουν τις λεγόμενες «οδοντικές θηλές» κατά την 8η εβδομάδα κυήσεως, τις πρόδρομες μορφές των νεογιλών-παιδικών δοντιών.

Τα πρώτα δόντια αρχίζουν να ανατέλλουν περίπου κατά τον 6ο μήνα και η διαδικασία ολοκληρώνεται πλήρως όταν το παιδάκι είναι 3 ετών ( συνήθως στα 2 ½ έτη). Η καθυστερημένη ανατολή δεν πρέπει να ανησυχεί τους γονείς, που συνήθως οφείλεται σε κληρονομικότητα, μέχρι την ηλικία των 13 (καποιοι ειδικοί τοποθετούν το «δικαιολογημένο» όριο στους 18 μήνες) μηνών, οπότε πρέπει να απευθυνθούν σε ένα Παιδοδοντίατρο.

Ποιά είναι τα συμπτώματα ανατολής των δοντιών του μωρού;

Η ανατολή των δοντιών συνοδεύεται από οιδηματώδη κόκκινα ούλα, αυξημένη σιαλόρροια, γενικό αίσθημα κακουχίας, δυσφορίας, ευερεθιστικότητα, ανορεξία, ελαφρύ πυρετό, ενώ άλλοτε τα συμπτώματα είναι πιο ήπια. Αξίζει να τονιστεί ότι γενικά συμπτώματα βαριάς μορφής π.χ. υψηλός πυρετός  δεν ενοχοποιούν την ανατολή και πρέπει να διερευνώνται. Στο εμπόριο υπάρχουν ειδικοί στοματικοί δακτύλιοι και τα λεγόμενα παιχνίδια «οδοντοφυίας» - μασητικοί κρίκοι, που ενίοτε μπαίνουν και στο ψυγείο πρώτα, που ανακουφίζουν  το μωράκι από το άλγος της ανατολής των νεογιλών λόγω της ψυχρής πίεσης που ασκείται στα ερεθισμένα ούλα.

Πώς οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση όταν ανατέλλουν τα δόντια του μωρού τους;

Οι γονείς μπορούν επίσης να καταφύγουν στην απλή λύση μιας κρύας, υγρής γάζας ή να τυλίξουν ένα παγάκι σε ένα πανάκι και να ασκήσουν πίεση στο ερεθισμένο ούλο αμβλύνοντας σημαντικά τον πόνο και ανακουφίζοντας το μωράκι. Χρονικά, όμως, η ψυχρή πίεση δεν πρέπει να ναι συνεχής και για πολλή ώρα, γιατί δύναται να προκαλέσει τοπικά βλάβη στον ευαίσθητο στοματικό βλεννογόνο. Ακόμα, γιατροσόφια που συνιστούν την επάλειψη με ούζο της περιοχής  της επικείμενης ανατολής του νεογιλού προς ανακούφιση, ελλοχεύουν τον κίνδυνο της πρόκλησης εγκαύματος περιπλέκοντας ακόμα την κατάσταση.

Σε έντονα συμπτώματα, η χρήση κάποιου παυσίπονου όπως παρακεταμόλης, μετά τη σύμφωνη γνώμη του παιδιάτρου, δεν θεωρείται υπερβολή. Στα φαρμακεία υπάρχουν φυτικές ουσίες κατάλληλες για τη βρεφική ηλικία με αποδεδειγμένη αναλγητική, αντιφλεγμονώδη και αντιβακτηριακή δράση (όπως η πρόπολη, μια κολλώδης ουσία που παράγουν οι μέλισσες  για να στεγανοποιήσουν και να απολυμάνουν το εσωτερικό χώρο της κυψέλης).

Ποιός ο ρόλος των νεογιλών και πως επηρεάζεται η διαμόρφωση της προσωπικότηταςτου παιδιού;

Τα νεογιλά δόντια δεν πρέπει να θεωρούνται απλά οι πρόδρομοι των μόνιμων δοντιών. Η σημασία τους είναι τόσο μεγάλη και ποικιλότροπη , αφού μπορούν να επηρεάσουν τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού.

Η εμφάνιση των νεογιλών στο στοματικό περιβάλλον σηματοδοτεί τη μετάπτωση από την αποκλειστική πρόσληψη υγρής - ημιστερεάς τροφής στη στερεά μορφή και την αρχή της λειτουργίας της μάσησης. Τα παιδιά αρχίζουν να επικοινωνούν, να παράγουν φθόγγους και ήχους που διαμορφώνονται από τη θέση της γλώσσας και των νεογιλών. Καθορίζουν την ανάπτυξη του στοματογναθικού συστήματος και συμβάλλουν στη διατήρηση του χώρου για τον ερχομό των μόνιμων δοντιών. Νεογιλά χαλασμένα τείνουν να προκαλέσουν πόνο, ενώ η φλεγμονή μπορεί να εξελιχθεί σε απόστημα και να απαιτεί νοσοκομειακή αντιμετώπιση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα τερηδονισμένο νεογιλό μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της διάπλασης του μόνιμου διαδόχου στο εσωτερικό των γνάθων. Ένα στοματικό περιβάλλον ελεύθερο μικροβίων και τερηδόνας είναι το πλέον κατάλληλο για την ανατολή των μόνιμων δοντιών. Στατιστικά έχει αποδεχθεί ότι τα άτομα που είχαν υγιή νεογιλή οδοντοφυία διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τερηδόνα κατά την ενήλικη ζωή.

Τα νεογιλά δόντια συμβάλλουν στη διαμόρφωση της δομής του προσώπου και της αισθητικής του χαμογέλου. Με δεδομένο ότι τα νεογιλά θα παραμείνουν μέχρι την ηλικία των 6 ετών, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι συμμετέχουν και αυτά στην αντίληψη της εικόνας που έχουν οι άλλοι, αλλά και το ίδιο το παιδί για τον εαυτό του.
 

Ποια είναι η φροντίδα της στοματικής υγείας ενός μωρού;

Η φροντίδα της στοματικής υγείας ενός μωρού είναι σχετικά απλή. Οι γονείς καθαρίζουν με μια γάζα ή ένα βρεγμένο μαλακό κομμάτι υφάσματος το στοματικό βλεννογόνο (πριν την εμφάνιση των νεογιλών) και μετέπειτα τα ούλα και τα δοντάκια.

Πρέπει να απομακρυνθούν μετά από κάθε γεύμα όλα τα οργανικά υπολείμματα των τροφών, που σε συνδυασμό με το γάλα, μπορούν να μεταβολιστούν και να σχηματίσουν μαλακά μικροβιακά επιχρίσματα στις επιφάνειες των δοντιών.

Το γάλα εμπεριέχει λακτόζη, μία ουσία μέσω της οποίας  η μικροβιακή χλωρίδα του στόματος παράγει οξέα που προκαλούν την τερηδόνα. Είναι σημαντικό μετά το βραδυνό βούρτσισμα το μωράκι να μην ξαναπιεί γάλα παρά μόνο νεράκι, καθώς η δράση των βακτηριδίων αυξάνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου ή, αν γίνεται χρήση πιπίλας, εκείνη να μην επαλείφεται με μέλι ή κάποια σακχαρούχο ουσία.

Μετά την πλήρη ανατολή, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα . η οδοντόβουρτσα πρέπει να ναι πάντα μαλακή με μικρή κεφαλή και μεγάλη λαβή. Η οδοντόκρεμα πρέπει να είναι χαμηλή σε περιεκτικότητα σε φθόριο  έως καθόλου (250-500 ppm σε ποσότητα όσο μια φακή από τους 6 μήνες που αυξάνεται σε 500- 1000 ppm στην ηλικία των 2 ετών όσο ένα μπιζέλι) έτσι μειώνεται ο κίνδυνος της φθορίασης όσο το παιδάκι μπορεί να καταπιεί την οδοντόκρεμα.

Το φθόριο είναι μια αντιτερηδογόνος ουσία που σε καθορισμένα όρια προστατεύει. Αντίθετα σε περιπτώσεις υπερδοσολογίας έχει αντίθετα, βλαπτικά έως και τοξικά αποτελέσματα. Η περιεκτικότητα σε φθόριο μιας παιδικής οδοντόκρεμας καθορίζεται από τα επίπεδα φθορίου του πόσιμου νερού. Σε περιπτώσεις μειωμένης πρόσληψης φθορίου δεν συνιστάται  αύξηση της συγκέντρωσης της οδοντόκρεμας, αλλά λήψη συστηματικών δισκίων ή σκευασμάτων πάντα υπό τις οδηγίες του παιδοοδοντιάτρου.

Οι δυσχρωμίες στα δόντια από που προέρχονται;

Οι ενδογενείς δυσχρωμίες που παρατηρούνται στα νεογιλά και μόνιμα δόντια μπορεί να προέρχονται είτε από τη βρεφική ηλικία είτε ακόμα από την εμβρυϊκή περίοδο.

Η λήψη αντιβιοτικών σκευασμάτων, συνηθέστερα τετρακυκλίνης ή δοξυκυκλίνης κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης από τη μητέρα, το θηλασμό ή κατά την βρεφική ηλικία όταν καταβάλλονται τα οδοντικά σπέρματα των μόνιμων δοντιών, μπορεί να χρώσει την οδοντίνη προσδίδοντας στο δόντι μια γκρι οπαλίζουσα απόχρωση. Η τετρακυκλίνη δεσμεύεται από τους υποδοχείς του υδροξυαπατίτη, του βασικού κρυσταλλικού σχηματισμού των κρυστάλλων των δοντιών.

Η φθορίαση που προαναφέρθηκε μπορεί να σχηματίσει λευκές, κίτρινες ή καφέ κηλίδες, στίγματα, γραμμώσεις ή αυλακώσεις στις επιφάνειες των δοντιών, ανάλογα με την έκθεση στο φθόριο. Διαφοροδιάγνωση πρέπει να γίνεται από την αρχόμενη τερηδόνα και τις περιπτώσεις τραυματισμού σε παιδική ηλικία, όπου διαταράσσεται ο ομαλός σχηματισμός της αδαμαντίνης στα σπέρματα των μόνιμων δοντιών που εσωκλείονται στις γνάθους.

Ασθένεις κατά την βρεφική ηλικία μπορούν να προκαλέσουν ανάλογες δυσχρωμίες, όπως η πορφυρία, η νεογνική ηπατίτιδα, η αιμολυτική αναιμία κ.ά.

Μερικοί γονείς μπορεί να παρατηρήσουν κακοσμία. Συνήθως οφείλεται είτε στην ελλιπή στοματική υγιεινή και τη συσσώρευση μικροβιακών πλακών, είτε στο ότι το μωράκι αναπνέει με ανοιχτό το στόμα λόγω απόφραξης της ανωτέρας αναπνευστικής οδού.( ρινίτιδα, ιγμορίτιδα, αδενοειδείς εκβλαστήσεις τα λεγόμενα «κρεατάκια»).

Πόσο σημαντική είναι η επίσκεψη στον Οδοντίατρο για την πρόληψη στοματικής υγιεινής στην παιδική ηλικία;

Οι γονείς καλούνται να αντιμετώπισουν πολλές «άγνωστες» για κείνους καταστάσεις.

Είναι καλό να μη διστάζουν να καταφεύγουν στη γνώμη ενός ειδικού ή αρχικά στον οδοντίατρο τους που θα τους κατευθύνει ανάλογα. Τα μωρά όταν μεγαλώνουν ανακαλύπτουν τον κόσμο, αποκτούν βιώματα, μνήμες και διαμορφώνουν τη δική τους προσωπικότητα. Το πρώτο παράδειγμα για την τήρηση της στοματικής υγιεινής τους αποτελεί η σχολαστικότητα των γονιών για την άσκησή της. Η έννοια της πρόληψης είναι σημαντικό να εγκαθιδρύεται από την παιδική ακόμα ηλικία.

 

Κωνσταντίνος Λάγιος Χειρουργός Οδοντίατρος - Ενδοδοντολόγος, M.S.,Αικατερίνη Γεωργάκη Χειρουργός Οδοντίατρος